• Yaratildi: 05.11.2020
• Yangilandi: 25.12.2020
• O'qildi: 1516

Qayta tiklanadigan quvvat manbalaridan foydalanish samarasi

Navoiy kon-metallurgiya kombinatida ishlab chiqarish jarayonlarida energiya sarfini kamaytirish maqsadida zamonaviy energiyatejamkor texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha samarali chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Kombinat bo‘linmalarida qayta tiklanadigan quvvat manbalaridan olinadigan elektr energiyasi hajmi yildan-yilga ortib bormoqda.

Quyosh, issiqlik va biomassa kabi quvvat manbalaridan foydalanadigan qayta tiklanadigan energetika texnologiyalari kombinat uchun muhim ahamiyatga ega. Ular kombinat bo‘linmalarida amaldagi energiya manbalariga qo‘shimcha quvvat ishlab chiqarishni taʼminlaydi.

Mamlakatimiz qatta hajmda quyosh energiyasiga ega ekanligini inobatga olib, 2001 yildan buyon kombinatda quyosh nurlarini issiqlik quvvatiga aylantiradigan gelio qurilmalar orqali turli obyektlarni issiq suv bilan taʼminlashga qaratilgan loyihalar amalga oshirilmoqda. Hozirgi vaqtda kombinat bo‘linmalarida yillik quvvati 2 985 gigakaloriya (gigakaloriya – issiqlik quvvatini o‘lchash birligi) bo‘lgan 2 442 ta gelio qurilmalardan foydalanilmoqda. 2020 yil oxirigacha ularning soni 2 662 taga yetishi, umumiy quvvati esa 3 285 gigakaloriyani tashkil qilishi rejalashtirilgan. Eʼtiborlisi shundaki, kombinatning gelio qurilmalarga bo‘lgan ehtiyojini qondirish maqsadida 2018 yilda NKMK Nazorat-o‘lchov va avtomatika markaziy laboratoriyasida ularni ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yildi.

2015 yildan boshlab kombinatda fotoelektr stansiyalari joriy etila boshladi. Jumladan, 2018-2019 yillarda “Do‘stlik” agrofirmasining Tomdi tumanida joylashgan mayda shoxli mollar fermasida umumiy quvvati 6 kilovatt bo‘lgan uchta fotoelektr stansiyasi o‘rnatildi. Ular ishga tushirilgandan buyon 13,4 ming kilovatt-soat elektr energiyasi ishlab chiqarildi. Yirik investitsiya loyihalari doirasida barpo etilayotgan ishlab chiqarish quvvatlarini elektr energiyasi bilan taʼminlaydigan podstansiyalarning ehtiyojlarini qondirish uchun kombinatda 2026 yilgacha umumiy quvvati 200 kilovatt bo‘lgan bir nechta fotoelektr stansiyalarini qurish rejalashtirilgan.

Muqobil quvvat manbalaridan foydalanishning yana bir amaliy namunasi bu “Do‘stlik” agrofirmasida 2013 yildan buyon samarali foydalanilayotgan biogaz qurilmalaridir. Ushbu qurilmalar yirik shoxli mollar go‘ngi va parranda axlatini qayta ishlab biogaz olish texnologiyasiga asoslangan. Kombinat mutaxassislari tomonidan loyihalashtirilib, qurilgan ikkita qurilma kuniga 200 va 400 kub metr biogaz ishlab chiqarish quvvatiga ega. Qurilmalarda ishlab chiqarilgan biogaz agrofirmaning ishlab chiqarish sexlarini issiq suv bilan taʼminlash uchun ishlatiladi. Hozirgacha qurilmalarda 1 million kub metrdan ortiqroq biogaz ishlab chiqarildi. Bugungi kunda olinayotgan biogaz sifatini yaxshilash va uning tannarxini pasaytirish bo‘yicha ishlar olib borilmoqda.

Ikkilamchi resurslardan foydalangan holda elektr energiyasi ishlab chiqarish va mahsulot tannarxini arzonlashtirish maqsadida Shimoliy kon boshqarmasining sulfat kislotasi ishlab chiqarish sexida 2016 yil iyun oyida issiqlik qozonidan chiqadigan bug‘ yordamida ishlaydigan, 6 megavatt quvvatga ega bug‘ turbinasi ishga tushirildi. Qurilma sexning elektr energiyasiga bo‘lgan ehtiyojini 80 foizgacha taʼminlayapti. Hozirga qadar bug‘ turbinasida 163 million kilovatt-soat arzon elektr energiyasi ishlab chiqarildi.

Kombinat faoliyatida qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish bo‘yicha olib borilayotgan keng ko‘lamli ishlar korxonaning iqtisodiy rivojlanishiga xizmat qiladi.

NKMK Matbuot markazi.