Navoiy kon-metallurgiya kombinati nafaqat yurtimiz, balki dunyoda ham o‘z tarmog‘i bo‘yicha yetakchi kompaniyalar safida turadi. Kombinatimizda Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev rahnamoligida sohani rivojlantirishga qaratilgan muhim dastur va puxta o‘ylangan yirik investitsion loyihalar hayotga izchil tatbiq etilyapti. Iqtisodiy o‘zgarish va yuksalish zavodimiz misolida yanada yaqqolroq namoyon bo‘lyapti.

2-gidrometallurgiya zavodi barpo etilishining rasmiy sanasi 1967-yilning 14-may kuniga to‘g‘ri keladi. Ayni shu kuni zavodning birinchi navbatini barpo etish ishlariga tamal toshi qo‘yilgan. 26 oy mobaynida zavodning 50 ming tonna sanoat asbob-uskunalari va metall konstruksiyalarni yig‘ishni o‘z ichiga olgan, qurilish hajmi 800 ming kubometrni tashkil etgan inshootlari barpo etildi.

Zavod jamoasi korxona “tug‘ilgan kuni”ni 21-iyulda nishonlaydi. Chunki shu kuni 11 kg 820 gramm og‘irlikdagi birinchi oltin quyma eritilgan. Mustaqillik yillarida zavod sexlarini rekonstruksiya qilish va modernizatsiyalash hisobiga maʼdanni qayta ishlash yildan-yilga o‘sib bormoqda. Masalan, 1991-yilda maʼdanni qayta ishlash 20 million tonnani tashkil etgan bo‘lsa, 2018-yilga kelib bu raqam 39 million tonnadan oshdi. 2021-yilda esa zavodning maʼdanni qayta ishlash quvvati 51,3 million tonnaga yetdi. Joriy 2023-yilda oltinli maʼdanni qayta ishlash 51,5 milllion tonnadan oshishi ko‘zda tutilmoqda.

Zavod faoliyat ko‘rsatgan o‘tgan davrda ishchi-xodimlarning xizmatlari evaziga bu yerda 1,3 milliard tonnadan ortiq maʼdan qayta ishlandi.

Zavodimizda uskunalarni mahalliylashtirish, shuningdek, 2019-yilda mahalliylashtirilgan mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish uchun kombinat mutaxassislariga baraban hajmi 55 kubometr bo‘lgan sharli tegirmonni o‘zlashtirish vazifasi topshirildi. Ushbu tegirmon Navoiy mashinasozlik zavodida ishlab chiqarilishi evaziga ikki million AQSH dollaridan ortiq valyuta tejab qolindi.

Bugungi kunda zavodimizda 3,5 ming nafarga yaqin ishchi-xizmatchilar mehnat qilib kelmoqda. Ularning 1 056 nafarini asosan keyingi ikki yilda Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti hamda boshqa oliygohlarni tugatib kelgan mutaxassislar tashkil etadi. Demak, jamoamiz yosharib bormoqda.

Zavodimiz maʼdan tayyorlash, maydalash, yutilish va qayta tiklanish, quyiltirish va tayyor mahsulot singari oltita texnologik sexlardan iborat. Bu yerda maʼdanni maydalashdan tortib, to 999,9 probali sof oltin quyma tayyor mahsulot olishgacha bo‘lgan barcha texnologik sikllar amalga oshiriladi. Shuningdek, uzluksiz texnologik siklda chiqindini tashish, joylashtirish va aylanma suv taʼminoti, ohaktoshni kuydirish, mexanika-taʼmirlash sexlari ham muhim o‘rin egallaydi.

Innovatsion texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha doimiy ishlar olib borilmoqda. 2018 yilda maydalash sexi nasos agregatlari, gidrotsiklon qurilmalarini almashtirish bilan rekonstruksiya qilindi. Bu esa sexning mahsuldorligini kuniga 106 ming tonnadan 111 ming tonnagacha oshirish imkonini berayapti. Shuningdek, maydalash sexida sharli tegirmonlarning yuklash aravalarida yangi uslubdagi yon qoliplardan foydalanish joriy etildi, pirovardida tegirmon bloklarining to‘xtash vaqti kamaydi. Sorbsiya bo‘limining sorbsion pachuklariga qo‘shimcha 13-drenaj ramkasining o‘rnatilishi qo‘shimcha hajmdagi bo‘tana olish imkonini berdi. Bundan tashqari, pachukning mahsuldorligi soatiga 40 kubometrga oshdi.

2021-yilda gravitatsiya bo‘limi mutaxassislari tomonidan graviokonsentratni meʼyorlash tuguni chiqindilarini intensiv sianlash yordamida qayta ishlash sxemasi ishga tushirildi. Ushbu texnologiya qimmatbaho metallarni ajratib olishni ko‘paytirdi.

Navoiy mashinasozlik zavodini qo‘shimcha metall bilan taʼminlash maqsadida cho‘ktirish mashinalaridan ajratib olinadiga skrapni qayta ishlash texnologiyasi yulga qo‘yildi. Ushbu texnologiya O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi Intellektual mulk agentligi tomonidan patentlangan. Hozirgi vaqtda regeneratsiya bo‘limining kislotali qayta ishlash tuguni eritmalaridan qimmatbaho va rangli metallarni ajratib olish texnologiyasini joriy etish ishlari olib borilmoqda. Zavodimizda qayta ishlangan mahsulotlardan volfram trioksidini ajratib olish bo‘yicha ham tadqiqotlar olib borilmoqda.

2-gidrometallurgiya zavodi oltin quymalari London qimmatbaho metallar assotsiatsiyasi (LBMA) tomonidan “Optimal yetkazib berish” (Good Delivery) maqomiga sazovor bo‘lgan. Shuningdek, kombinatimizning oltini Tokio sanoat tovarlari birjasi tomonidan ham sertifikatlangan.

Mamlakatimiz iqtisodiy qudratini oshirishga munosib hissa qo‘shib kelayotgan Navoiy kon-metallurgiya kombinati, uning yuragi hisoblangan 2-gidrometallurgiya zavodida ishlash, faxru g‘urur tuyg‘usini tuyish bundan keyin ham nasib qilaversin!

Hamid KENJAYEV,

2-gidrometallurgiya zavodi direktori.